poniedziałek, 26 marca 2012

Typy sytuacji trudnych.



Sytuacje, w których zostaje naruszona równowaga między potrzebami, działaniami i warunkami działania nazywamy sytuacjami trudnymi. Rozróżniamy sytuacje obiektywne i subiektywne trudne.

Sytuacje obiektywne trudne to te, gdy warunki, w których ma przebiegać działanie przekraczają znacznie stopniem trudności warunki normalne dla dla tego rodzaju działania. Powyższa sytuacja będzie trudna dla wszystkich ludzi.

Sytuacje subiektywnie trudne występują wtedy, gdy mimo normalnych warunków człowiek nie może zaspokoić swych potrzeb. Zarówno pierwszy jak i drugi rodzaj trudności może mieć charakter trwały lub okresowy.

W zależności od rodzaju zakłóceń T. Tomaszewski wyróżnia 5 typów sytuacji trudnych. Są to:

* Deprywacja- deprywacjami nazywamy sytuacje, w których człowiek jest pozbawiony podstawowych elementów niezbędnych do normalnego funkcjonowania. Są to sytuacje, w których nastąpiła niemożność zaspokojenia potrzeb- pozbawienie tlenu, wody, pokarmu, wrażeń zmysłowych, snu również niezaspokojenie potrzeb społecznych i psychicznych- przebywanie w izolacji, doznanie osamotnienia, zawodu, pokrzywdzenia.

W sytuacjach deprywacji następuje obniżenie poziomu wykonania czynności, przedłużanie czasu reakcji, pobudzenie emocjonalne, zawężenia pola świadomości, halucynacji lub błędów w postrzeganiu.
Gdy deprywacje są bardzo silne i długotrwałe mówimy o sytuacjach krańcowych czyli ekstremalnych. Przedłużająca się deprywacja może doprowadzić do śmierci. Szczególnym rodzajem deprywacji jest zanik wartości i związana z nim utrata poczucia sensu życia. Prowadzi to czasami do depresji sytuacyjnych.

* Przeciążenia-występują wtedy, gdy trudności zadania pozostają na granicy możliwości fizycznych, umysłowych czy też wytrzymałości nerwowej człowieka. Prowadzi to do zmęczenia, zniechęcenia, wyczerpania. Gdy człowiek nie może podołać zbyt trudnym zadaniom obserwujemy obniżenie sprawności działania. Im silniej jednostka jest motywowana tym wyraźniej wzrasta napicie nerwowe. Wpływa to niekorzystnie na przebieg działania i powoduje obniżenie poziomu wykonania. Stale istniejące  przeciążenie może prowadzić do wystąpienia stanów nerwicowych.

* Utrudnienia- to wszystkie sytuacje, w których możliwość wykonania zadania zostaje zmniejszona albo wskutek braków przedmiotowych i informacyjnych albo też ze względu na pojawiające się przeszkody. Zarówno przeszkody jak i braki dezorganizują sytuację zadaniową. Specyficznym rodzajem przeszkód są przeciwdziałania czyli czynne próby uniemożliwienia danej czynniści. Rozróżniamy przeszkody fizyczne (np. zerwany mos), społeczne (np. opinia publiczna), braki przedmiotowe (np. brak odpowiednich narzędzi), informacyjne (niepełne informacje, przerwanie łączności)

* Zagrożenie- występuje wtedy, gdy zachodzi prawdopodobieństwo utraty czegoś, co jest cenne dla jednostki np. zdrowia, życia, pozycji społecznej, dobrej opinii. Motywacja w takiej sytuacji jest bardzo intensywna, towarzyszy jej jednak lęk przed zagrożeniem , który wpływa dezorganizująco na sprawność  myślenia i działania. Z jego względu zdarza się, że w sytuacji zagrożenia ludzie zachowują się nieadekwatnie w stosunku do sytuacji, a nawet postępują w sposób, który przyczynia się do zmniejszenia ich własnego bezpieczeństwa.