Im większe jest natężenie
procesów motywacyjnych z tym większą energią człowiek podejmuje działanie. Na
ogół wzrost motywacji prowadzi do zwiększenia sprawności działania, czynności
wykonywane są szybciej, wzrasta odporność jednostki na zmęczenie.
Podobnie jednak jak w
odniesieniu do procesów poznawczych, silna motywacja nie zawze ułatwia
skuteczne działanie. Stwierdzono istnienie pewnych granic, do których wzrost
motywacji zwiększa skuteczność działania. Zależności te zostały ujęte w dwóch
prawach Yerkesa-Dodsona
I PRAWO :
„W miarę wzrostu motywacji
sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, a następnie zaczyna spadać.”
W konsekwencji przy bardzo
wysokiej motywacji sprawność działania jest niska. Pojawiają się błędy,
zmniejsza się pole uwagi, maleje zakres dostępnych skojarzeń, czynności
umysłowe ulegają dezorganizacji.
Zjawisko takie występuje
najczęściej wtedy, gdy jednostka jest bardzo silnie motywowana do osiągnięcia
danego celu, a jednocześnie lęka się, że nie potrafi sprostać zadaniu np.
zachowanie studenta podczas sesji egzaminacyjnej lub konkursowej- zbyt
intensywna motywacja wzbudza także intensywne a niekorzystne dla efektów
działania procesy emocjonalne. Sprawność działania ulega osłabieniu.
Działanie przebiega
najsprawniej wtedy, gdy motywacja jest średnio intensywna. Nie dotyczy to
jedynie motywacji wynikającej z lęku przed karą czy takiej, która wzbudza
negatywne procesy emocjonalne. Lęk przed karą, obawa przed niepowodzeniem,
strach sytuacji zagrożenia wpływają często na nagłe i znaczne podwyższenie
motywacji do poziomu, w którym działanie zostaje zdezorganizowane, a niekiedy
aktywność całkowicie zahamowana.
II PRAWO:
„Im łatwiejsze zadanie, tym
lepsze osiągamy wyniki przy dużym natężeniu motywacji. Im zaś zadanie jest
trudniejsze tym dla sprawności działania korzystniejsze jest niewielkie
natężenie motywacji.”.
Zadanie wtedy jest łatwe dla jednostki, gdy
jest jej znane, wyćwiczone lub bardzo proste. Zadanie trudne to zadanie złożone
z wielu elementów lub nowe. Gdy procesy motywacyjne są bardzo intensywne i
towarzyszy im zaangażowanie emocjonalne sprawnie wykonujemy czynności proste –
początkujący pianista mimo zdenerwowania występem i pragnienia sukcesu, zagra
bez pomyłek utwór prosty i znany.
Jeśli przy tym samym poziomie
motywacji mamy wykonać zadanie skomplikowane z pewnością poziom wykonania
ulegnie obniżeniu- ten sam pianista grający w tej samej sytuacji nowy i złożony
utwór będzie się prawdopodobnie często mylił.
Dla różnych ludzi rozmaite
sytuacje i zadania będą odbierane jako proste i łatwe albo też jako trudne i
skomplikowane. Jeśli jednak jakiś nawet trudny, a zarazem odległy cel ma dla
jednostki dużą wartość, będzie ona uporczywie mimo przeszkód dążyła do realizacji
i pomyślnego wykonania postawione sobie zadania.
