Procesy myślowe, rodzaje myślenia, podstawowe operacje myślowe

Myślenie to forma pośredniego poznania świata, przetwarzanie, łańcuch czynności umysłowych, którego wynikiem jest rozwiązanie.

Podział: Myślenie może mieć kształt asocjacyjny (skojarzeniowy, mimowolny, nieukierunkowany, strumień myśli, nieuporządkowany) oraz ukierunkowany zmierzający do określonego celu. Myślenie ukierunkowane przejawia się przede wszystkim w procesie rozwiązywania problemów i zadań.

Cechy myslenia:

Swoistość myślenia polega na tym, że odzwierciedlanie świata dokonuje się w sposób pośredni, tzn. w procesie myślenia nie muszą bezpośrednio oddziaływać narządy zmysłowe, np. mokre ulice mogą sugerować, że padał deszcz lub polewano je mechanicznie

Jedną z cech myślenia jest jego pośredni charakter, ujmowanie relacji.

Inną cechą różniącą myślenie od w.w procesów jest uogólniony charakter myślenia.

Uogólnienie polega na odzwierciedlaniu nie tylko jednostkowych przedmiotów, ale także cech typowych dla całej grupy przedmiotów oraz na odzwierciedlaniu w świadomości praw rządzących zjawiskami (stosunki funkcjonalne)

Rodzaje (etapy) myślenia

·    Kojarzenie – 1 rok zycia ,

·  Myślenie senso- motoryczne (zmysłowo - ruchowe). Występuje ono w ścisłym związku z procesem spostrzegania i czynnościami manipulacyjnymi na przedmiotach. Dominuje u dzieci do 2 - go roku życia ale i dorośli posługują się tym myśleniem w prostych sytuacjach życiowych(wchodzenie na drabine by przekrecic zarownke)- sytuacje praktyczne, poznanie przedmiotów, świata i działanie,

·   Myślenie konkretno - wyobrażeniowe (konkretno - obrazowe). Od 3 roku życia. Ten rodzaj myślenia również towarzyszy działaniu, lecz czynności umysłowe są oparte na wyobrażeniach, wyobrażeniach nie spostrzeżeniach. Myślenie konkretno - wyobrażeniowe dominuje w wieku przedszkolnym. Również wiele czynności myślowych u dorosłych przebiega w oparciu o wyobrażenie (np. konstrukcje, budowanie budynkow z klocków, które najpierw dziecko sobie wyobraża).,

·  Myślenie słowno - logiczne. Jest ono oparte na słowa będących symbolami pojęć, dlatego nazywane bywa myśleniem pojęciowym lub abstrakcyjnym. Myślenie pojęciowe pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym, a rozwija się w wieku szkolnym w toku procesu nauczania. Myślenie logiczne lub operacyjne to związki między umiejętnościa posługiwania się pojęciem a ujmowanie relacji łączących przedmioty i zjawiska. Słowo, pojecie jest nośnikiem informacji a nie obraz i konkret.

 

Insywidualne cechy myślenia.

Myślenie krytyczne - przejawia się tym, że człowiek nie przyjmuje za ostateczne i pewne, pierwsze rozwiązanie przychodzące mu do głowy, lecz rozważa argumenty za przyjęciem lub odrzuceniem danego rozwiązania. Myślenie krytyczne jest zarazem myśleniem zdyscyplinowanym, polegającym na systematycznym stosowaniu przy rozwiązywaniu zadań, określonych zasad i metod pracy. Z krytycyzmem wiąże się też samodzielność myślenia. Umysł samodzielny nie szuka gotowych rozwiązań, lecz dąży do znalezienia własnej odpowiedzi na pytanie

Samodzielne myślenie - wyraża się w umiejętności dostrzegania nowych problemów. Przeciwstawieństwem krytycyzmu myślenia jest jego pochopność przejawiająca się w wyprowadzaniu wniosków na podstawie nie wystarczających przesłanek.

Myślenie plastyczne i giętkie - wyraża się w wyszukiwaniu nowych sposobów i metod rozwiązywania zadania w zmiennych warunkach rozpatrywania problemów z różnych punktów widzenia.

Przeciwstawieństwem umysłu giętkiego jest umysł sztywny, przejawiający skłonność do uporczywego trzymania się wyćwiczonych sposobów postępowania.

Szybkość myślenia wyraża się we wzmożonej aktywności umysłu i zdolności do skupienia się na zadaniu, co pozwala na jego szybkie i skuteczne rozwiązanie. Człowiek odznaczający się szybkością myślenia pracuje wydajnie i ekonomicznie.

Podstawowe operacje myślowe

Operacjami myślowymi nazywamy czynności umysłowe wykonywane w celu rozwiązania

Aby dziecko dobrze mówiło: mowic duzo, plynnie, wyraznie, powoli, prawidłowo, nie wolno go poprawoac ciągle, rozmawiać

Etapy mowy: koniec 1 roku: pojawia się mowa właściwa, 3 lata-pelna komunikacja

jezykowa, specyficzny jezyk, jesscze niepoprawny, 5lat-mowi już jak dorosły

Analiza polega na rozkładaniu całości na części składowe, na wyodrębnianie w przedmiocie jego elementów elementów cech.

Synteza natomiast polega na łączeniu wyodrębnionych składników i własności w całość, na ujmowaniu ich we wzajemne proporcje i zależności.

 Analiza i synteza umożliwiają porównywanie przedmiotów i zjawisk.

Porównywanie jest to kolejna operacja umysłowa polegająca na wyszukiwaniu podobieństw i różnic między przedmiotami, zjawiskami, osobami.

Porównywanie jest podstawą klasyfikacji tzn. podziału na grupy i podgrupy wg. Określonego kryterium (wyróżnaimy porównania przeciwstawne – różne informacje na dany temat i następcze-zestawia się materiał nowo poznany z opanowanym). Operacje myślowe zwane abstrahowaniem i uogólnianiem są podstawą kształtowania pojęć. Abstrahując należy wyodrębnić te cechy, które są jednostkowe, indywidualne dla danego przedmiotu.

Czynność oddzielania w myśli poszczególnych cech przedmiotu nazywamy abstrahowaniem Dla wytworzenia pojęcia nie wystarczy zdolność abstrahowania, trzeba także dokonać uogólnienia, tzn. należy ująć wspólne cechy odpowiadające wszystkim przedmiotom należącym do danej grupy.