U podłoża teorii
cech leży
przeświadczenie , iż każdego człowieka można scharakteryzować w kategoriach
określonej liczby cech. Nasilenie każdej cechy można określić, porównując ja ze
skalą reprezentującą daną cechę. Osobowość wedle tej teorii to zbiór cech
stałych i charakterystycznych dla danej jednostki.
Teoria cech funkcjonalnie anatomicznych G.W. Allporta:
Allport uważa, że dyspozycje indywidualne są tym; co
charakteryzuje jednostkę. Wyróżnił trzy rodzaje wrodzonych dyspozycji:
instynkty, związane z genami tendencje konstytucjonalne oraz utajnione
zdolności. Dyspozycje indywidualne są cechami charakteryzującymi zachowanie się
człowieka.
Teoria S.L.Rubinsztajna:
Osobowość jest strukturą składająca się z cech psychicznych. Cechy
te nie są czymś pierwotnym. Kształtują się i rozwijają w procesie działania
człowieka. Rubinsztajn uważa że osobowość jednocześnie kształci się i przejawia
w działaniu. Podstawowe dla osobowości są cechy: kierunkowe, zdolnościowe,
temperamentalne-charakterologiczne.
Teorie ról wiążą
się zarówno zarówno teoriami uczenia się, jak też z koncepcjami poznawczymi.
Teorie te określają osobowość w zależności od sposobu spełniania wymagań
nakładanych przez społeczeństwo na jednostkę. Przykładem teorii ról jest teoria
T.M.Newcomba.
Teoria ról T.Newcomba:
Zdaniem Newcomba elementami struktury osobowości stają się role,
które sobie człowiek przyswoił. Rolą nazywamy zespół norm związanych z
zachowaniem się jakiegoś człowieka w określonym miejscu, sytuacji. Newcomb
okresla dwa rodzaje ról: role specyficzne, związane z biologicznym
zróżnicowaniem i z przydziałem zadań w społeczeństwie, oraz role wspólne,
charakterystyczne dla wszystkich członków danego społeczeństwa. Społeczeństwo
może narzucić jednostce rolę, nie może jednak zmienić stosunku do roli. Od
stopnia akceptacji systemu ról, które pełnimy, będzie zależało przystosowanie
jednostki.
