poniedziałek, 26 marca 2012

Procesy orientacyjne



Człowiek zdobywa orientację w swoim otoczeniu, a także we własnych przeżyciach psychicznych dzięki temu, że wykonuje rozmaite czynności poznawcze. Czynności te nazywamy także procesami instrumentalnymi, ponieważ za ich pomocą odbieramy i zyskujemy różne informację ze środowiska, przekształcane następnie przez podmiot i zapewniające mu regulację ze światem zewnętrznym.

Wrażenie- elementarne zjawisko psychiczne, pierwszy proces jaki się dokonuje, odzwierciedlenie w świadomości czegoś, co jest odbierane za pomocą narządów zmysłów. Dotyczy to odebrania pojedynczej cechy, jakiegoś zjawisk. Wrażenia odbierane przez receptory są zależne od odległości:
  • z daleka: telereceptory
  • z bliska: kontaktoreceptory

Spostrzeżenie-  to suma wrażeń, zdolność do odbierania wielu cech naraz. Mogą być:
  • monosensoryczne (jednozmysłowe)
  • wielosensoryczne (wielozmysłowe)


Mogą mieć właściwości obiektywne (np. jest jesień), lub subiektywne (np. jest pięknie, bo jest jesień), dowolne (celowe, świadome), mimowolne (zachodzi mimo naszej woli, nie zależy od nas).

Spostrzeganie zależy od doświadczeń, nastawień, preferencji, wiedzy, potrzeb, rodzaju wrażliwości. 

Spostrzeganie u dzieci jest przede wszystkim mimowolne, z wiekiem przekształca się w dowolne, początkowo jest bardzo subiektywne, wiąże się z potrzebami. Małe dzieci poznają polisensorycznie. Im więcej narządów zmysłów działa- poznanie jest pełniejsze. Spostrzeżenia dzieci są też synkretyczne- całościowe, globalne- nie potrafią wyodrębniać szczegółów, części składowych(to zmienia się z wiekiem, do 6 roku życia znika zupełnie).

Uwaga- zdolność nastawienia zmysłów na jeden cel. Może być mimowolna i dowolna. Dowolne spostrzeżenie + dowolna uwaga = obserwacja. 

Wyróżniamy: trwałość uwagi ( na jak długo się skupiamy), natężenie (siła koncentracji), podzielność, przerzutność. Uwaga zależy od temperamentu, zainteresowania, emocji, motywacji, ogólnego samopoczucia, wieku, otoczenia. Uwagę można ćwiczyć i rozwijać (ćwiczenia ruchowe).

Wyobraźnia- zdolność tworzenia obrazów, zjawisk. Wyobraźnia może być twórcza i odtwórcza. Odtwarzamy coś, co widzieliśmy lub tworzymy coś zupełnie nowego. U dzieci najczęstsza jest wyobraźnia twórcza kierowana, dorośli muszą dać dziecku inspirację. Wyobraźnia daje możliwość przewidywania, ułatwia przyswajanie sobie wiedzy, staje się ucieczką od problemów, posiada rolę terapeutyczną- dziecko, które nie radzi sobie z rzeczywistością ucieka w świat imaginacji np. wymyśla sobie przyjaciela. Dorosły ucieka w świat marzeń.